Koronawirus - jakie ulgi przysługują pracodawcy a co może otrzymać pracownik?

Kiedy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, chociaż zostaje w domu? Na jakie ulgi może liczyć pracodawca? Ustawa dotycząca szczególnych rozwiązań w walce z koronawirusem zawiera szereg nowych regulacji skierowanych m.in. do pracowników i pracodawców. Resort pracy odpowiada na najczęściej zadawane pytania.

Jesteś przedsiębiorcą i masz problemy finansowe? Zobacz, co możesz zrobić

Jeżeli jesteś przedsiębiorcą i w związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa znalazłeś się w trudnej sytuacji finansowej, możesz liczyć na wsparcie. Co możesz zrobić? Na co możesz liczyć?

Zawiesić działalność gospodarczą

Przedsiębiorca wpisany do CEiDG może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nie krótszy niż 30 dni. W tym okresie nie płaci żadnych składek, nie może jednak wykonywać działalności ani osiągać z niej przychodów.

Ulgi w spłacie składek lub umorzenia należności z tytułu składek do ZUS

Przedsiębiorcy, których dotykają opóźnienia lub brak realizacji dostaw, zatory płatnicze, absencja pracowników, związane ze wzrostem zachorowalności lub czynnościami mającymi na celu zagwarantowanie bezpieczeństwa obywateli, mogą skorzystać z: odroczenia terminu płatności składek, układu ratalnego, a także umorzenia należności.

Odroczenie terminu płatności składek

Jeśli przedsiębiorca ma problem z opłaceniem w ustawowym terminie składek bieżących lub przyszłych, których termin płatności jeszcze nie upłynął. O odroczenie terminu płatności składek może ubiegać się każdy płatnik aktualnie zobowiązany do ich opłacania, który ma chwilowe problemy finansowe uniemożliwiające pozyskanie środków na uregulowanie składek w ustawowym terminie płatności. Ważne! Przedsiębiorca nie zapłaci wtedy odsetek za zwłokę, a jedynie opłatę prolongacyjną.

Odroczenie może dotyczyć składek na:

ubezpieczenia społeczne
ubezpieczenie zdrowotne
Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
Fundusz Emerytur Pomostowych

Wniosek o odroczenie należy złożyć najpóźniej w dniu terminu płatności składek.

Układ ratalny

Jeśli przedsiębiorca ma zadłużenie z tytułu składek i nie może go spłacić jednorazowo, może złożyć wniosek o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty. Przedsiębiorca nie zapłaci wtedy odsetek za zwłokę, a jedynie opłatę prolongacyjną. Po podpisaniu układu ew. postępowanie egzekucyjne zostaje zawieszone.

O układ ratalny mogą wystąpić:

przedsiębiorcy i byli przedsiębiorcy
spadkobiercy, osoby trzecie i następcy prawni, czyli osoby, na które przeniesiona została odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek,
małżonkowie odpowiadający z majątku wspólnego za zadłużenie z tytułu składek współmałżonka
pełnomocnik, czyli osoba, która jest upoważniona przez przedsiębiorcę lub inne osoby odpowiedzialne za zadłużenie.

Na raty można rozłożyć w pełnej wysokości składki na: ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych – wraz z odsetkami za zwłokę, naliczonymi do dnia złożenia wniosku. Na raty zostaną również rozłożone dodatkowa opłata i koszty upomnienia.

Umorzenie należności

Jeśli przedsiębiorca poniósł straty materialne w wyniku nadzwyczajnego zdarzenia, które powoduje, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić go możliwości dalszego prowadzenia działalności. Umorzeniu podlegają wyłącznie należności z tytułu składek za siebie. Umorzone składki i okres nie będą się liczyć przy ustalaniu prawa do świadczeń. Postępowanie egzekucyjne zawiesza dopiero podpisanie umowy z ZUS, a nie samo złożenie wniosku.

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, w związku z pogarszającą się płynnością finansową firm spowodowaną sytuacją epidemiologiczną, skierował do Premiera list z apelem o wprowadzenie dobrowolności opłacania składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorców na okres 6 miesięcy, przy pozostawieniu obowiązku opłacania składki zdrowotnej.

Propozycja ZUS polegająca na odroczeniu na 3 miesiące terminu płatności składek

Jeżeli z powodu epidemii koronawirusa przedsiębiorca ma problemy, by zapłacić bieżące składki lub należności, które wynikają z zawartej już z ZUS umowy o rozłożenie zadłużenia na raty bądź odroczenie terminu płatności, może on wówczas skorzystać z uproszczonych form pomocy:

odroczenia o 3 miesiące terminu płatności składek za okres od lutego do kwietnia 2020 r.,
zawieszenia na 3 miesiące realizacji umowy zawartej z ZUS, w której termin płatności rat bądź składek wyznaczono w okresie od marca do maja 2020 r., i tym samym wydłużenia o 3 miesiące terminu realizacji zawartej umowy.

Do skorzystania z tych ulg, niezbędne jest złożenie odpowiedniego wniosku.

Wniosek można przesłać elektronicznie za pośrednictwem portalu Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS (korzystając z instrukcji), złożyć w skrzynce dostępnej w placówce ZUS lub wysłać pocztą.

Jeżeli przedsiębiorca prowadzi pełną księgowość, do wniosku musi dołączyć sprawozdanie finansowe (bilans, rachunek zysków i strat, sprawozdanie o przepływach pieniężnych) za 2018 lub 2019 r. Skany dokumentów można dołączyć do wniosku w portalu PUE ZUS, jeśli zapisze się je wcześniej na dysku komputera.

We wniosku trzeba wskazać, w jaki sposób epidemia koronawirusa wpłynęła na sytuację finansową firmy i brak możliwości opłacenia w terminie należności.

Ulgi będą udzielane w ramach pomocy de minimis. Trzeba więc złożyć dodatkowe dokumenty dotyczące pomocy publicznej.

Jeżeli ZUS pozytywnie rozpatrzy wniosek, wówczas wyśle przedsiębiorcy umowę wraz z dokumentami dotyczącymi pomocy publicznej na wskazany adres e-mail lub pocztą.

Po otrzymaniu dokumentów przedsiębiorca musi je przejrzeć i podpisać w odpowiednich miejscach. Podpisane dokumenty trzeba ZUS przekazać z powrotem poprzez złożenie ich w skrzynce dostępnej w placówce zusowskiej lub poprzez przesłanie pocztą.

Ważne!
Z uwagi na zagrożenie epidemiczne podpisane dokumenty można wysłać w postaci skanu na adres e-mail oddziału ZUS (plik xls 64kb) i na tej podstawie ZUS udzieli ulgi. Jednak przedsiębiorca w takiej sytuacji będzie musiał wysłać również papierowe oryginały dokumentów najpóźniej w ciągu 14 dni liczonych od dnia zakończenia stanu epidemicznego. Jeśli tego nie uczyni, ZUS uzna, że umowa nie została zawarta. To spowoduje naliczenie odsetek od należności objętych umową.

Ważne!
Jeżeli z analizy dokumentów będzie wynikało, że w okresie ostatnich 3 lat wielkość otrzymanej przez przedsiębiorcę pomocy publicznej de minimis przekroczyła 200 tys. euro, ZUS nie będzie mógł udzielić ulgi.

Jeżeli w ciągu 3 miesięcy sytuacja finansowa przedsiębiorcy nie ulegnie poprawie, będzie on mógł wystąpić z wnioskiem o renegocjację zawartej umowy.

Wsparcie ZUS – zadzwoń i dowiedz się więcej

W placówkach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych działają doradcy ds. ulg i umorzeń. Udzielają informacji oraz pomagają skompletować i wypełnić dokumenty. Z doradcą można porozmawiać telefonicznie lub umówić się na spotkanie. Jednak w związku z działaniami profilaktycznymi, które mają zapobiegać szybkiemu rozprzestrzenianiu się koronawirusa w Polsce, ZUS prosi o ograniczenie bezpośrednich wizyt w placówkach Zakładu.

W Centrum Obsługi Telefonicznej ZUS (tel. 22 560 16 00) zostały uruchomione specjalne linie tematyczne dla osób, które potrzebują informacji na temat:

zasiłku opiekuńczego i świadczenia z powodu poddania się kwarantannie lub izolacji – po uzyskaniu połączenia z infolinią ZUS – na klawiaturze numerycznej telefonu należy wybrać 0 – połączenie z konsultantem, a następnie 9 – zasiłek opiekuńczy i świadczenia z powodu poddania się kwarantannie lub izolacji
ulgi i umorzenia oraz zawieszenia działalności – po uzyskaniu połączenia z infolinią ZUS – na klawiaturze numerycznej telefonu należy wybrać 0 – połączenie z konsultantem, a następnie 7 – ulgi i umorzenia oraz zawieszenie działalności

W związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa rząd zapowiada tzw. pakiet osłonowy przewidujący m.in. ochronę i wsparcie rynku pracy, w tym rozwiązania dla firm zmuszonych do przestojów, ulgi w należnościach, w tym udogodnienia w płatnościach podatków i składek ZUS; instrumenty na rzecz poprawy płynności finansowej firm, w tym wsparcie gwarancyjne oraz dopłaty do kredytów. Więcej szczegółów w tym temacie zamieściliśmy we wpisie: Pakiet osłonowy dla firm w związku z koronawirusem

Co mogą otrzymać pracownicy?

Praca zdalna – na zlecenie pracodawcy pracownik wykonuje pracę poza stałym miejscem pracy, np. w domu, za co otrzymuje niezmienione wynagrodzenie.

Jeżeli pracownik zostanie zwolniony z obowiązku świadczenia pracy – zachowa prawo do wynagrodzenia za czas przestoju. Prawo do wynagrodzenia zachowa też w przypadku odsunięcia od pracy z powodu „wystąpienia zdarzenia wskazującego na zmianę stanu zdrowia pracownika”.

Uwaga, jeśli pracownik dobrowolnie powstrzyma się od pracy i nie otrzyma zaświadczenia lekarskiego ani decyzji państwowego inspektora sanitarnego, to nie przysługuje mu prawo do świadczeń pieniężnych w razie choroby.

Jeśli pracownik jest chory, czyli stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego – przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek chorobowy. Wynagrodzenie i zasiłek chorobowy przysługują również pracownikom, którzy zostali poddani kwarantannie lub izolacji na mocy decyzji państwowego powiatowego inspektora sanitarnego lub państwowego granicznego inspektora sanitarnego.

Pracownik sprawujący osobistą opiekę nad chorym dzieckiem lub członkiem rodziny, gdy lekarz wystawił z tego tytułu zaświadczenie lekarskie, może liczyć na zasiłek opiekuńczy na ogólnych zasadach. Uwaga! Prawo do zasiłku opiekuńczego ma także pracownik sprawujący opiekę nad dzieckiem objętym kwarantanną lub izolacją na mocy decyzji państwowego powiatowego inspektora sanitarnego lub państwowego granicznego inspektora sanitarnego.

W przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko, pracownikowi przysługuje prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego (14 dni).

Kwarantanna – i co teraz?

Państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny może wydać decyzję o poddaniu kwarantannie osoby, która jest:

zakażona
chora na chorobę zakaźną
podejrzana o zakażenie lub chorobę zakaźną
miała styczność ze źródłem tzw. biologicznego czynnika chorobotwórczego

Uwaga! Decyzja może zostać wydana na podstawie rozmowy telefonicznej i zostać dostarczona płatnikowi składek lub do placówki ZUS po zakończeniu kwarantanny lub izolacji.

Jakie prawa przysługują osobie podlegającej ubezpieczeniu chorobowemu w przypadku kwarantanny, izolacji własnej lub dziecka?

Za okres kwarantanny lub izolacji z powodu koronawirusa przysługuje, na podstawie decyzji państwowego inspektora sanitarnego, wynagrodzenie za czas choroby/zasiłek chorobowy/zasiłek opiekuńczy wypłacane przez pracodawcę albo ZUS.

W przypadku, gdy państwowy inspektor sanitarny wyda decyzję o konieczności poddania się kwarantannie lub izolacji, decyzja ta stanowi podstawę do wypłaty świadczenia z tytułu choroby własnej lub zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dzieckiem (60 dni w roku na wszystkie dzieci do lat 14, a na niepełnosprawne w wieku 14-18 lat – 30 dni) lub członkiem rodziny (14 dni w roku kalendarzowym, np. na poddane kwarantannie lub izolacji dzieci powyżej lat 14).

Muszę odbyć kwarantannę – ile pieniędzy dostanę?

Za czas trwania kwarantanny lub izolacji przysługuje wynagrodzenie za czas choroby, zasiłek chorobowy lub zasiłek opiekuńczy w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, czyli w przypadku pracownika – 80 proc. wynagrodzenia z okresu 12 miesięcy.

Zamknięto żłobek, do którego chodzi moje dziecko, na co mogę liczyć?

W przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły – rodzicowi dziecka do lat 8 przysługuje dodatkowy 14-dniowy zasiłek opiekuńczy. Zasiłek przysługuje na równi matce, jak i ojcu, ale nie wypłaca się go obojgu rodzicom, tylko temu, który sprawuje opiekę.
Zasiłek można uzyskać na podstawie oświadczenia o nieprzewidzianym zamknięciu żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, które składa się pracodawcy lub do ZUS-u. Druk jest dostępny do pobrania na stronie ZUS-u.
Zasiłek opiekuńczy wypłaca się w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe.